Şirket ortaklarının hangi sigorta türünden sigortalı olacakları; şirketlerin türüne, ortağın şirketteki görevine ve sigortalılık süresine göre farklılık göstermektedir. Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi ortakları ile limited şirketlerin tüm ortaklalrının 5510 sayılı kanun uyarınca normal şartlarda 4/b kapsamında sigortalı olması gerekmektedir. Ancak bazı kriterlere göre bu durum değişmektedir. Buna göre, 01.10.2008 tarihinde yapılan değişiklikle şirket ortaklarının sigortalılık statüleri için 01.10.2008 tarihi öncesi ve sonrası olarak ele alınmaktadır.
01.10.2008 tarihinde yapılan değişikliğe göre 4/a kapsamında sigortalı olarak çalıştığı limited şirkete ortak olan bir kişi, ortak olduğu tarih 01.10.2008 öncesi ise 4/a kapsamında sigortalı olmaya devam edebilir.
01.10.2008 öncesi 4/a kapsamında sigortalı olduğu anonim şirkette yönetim kurulu üyeliğine seçilmesi durumunda 4/a kapsamında sigortalanmaya devam edebilir. Fakat bu noktada kişinin 4/a sigortalığınında bir gün dahi boşluk olursa pasif olan 4/b kapsamında sigortalılığı devreye girer ve bu kişiler ortağı olduğu şirketlerde bir daha 4/a kapsamında sigortalı olamayacaktır. Daha önce bültenimizde de yer verdiğimiz 24.04.2019 tarih ve 2019/9 nolu SGK Genelgesinde; “2008/Ekim öncesinde 4/a kapsamında hizmet akdiyle çalışırken, çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete ortak, anonim şirkette ise kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi olanlar, 4/a kapsamındaki sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar 4/b kapsamına alınmayacaktır. 4/a kapsamındaki çalışmaları sona erdirip en az bir gün ara vererek ortağı olduğu şirketten yeniden hizmet akdine tabi çalışmaya başlanması durumunda hizmetler kesintiye uğramış kabul edilecektir.” hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca; anonim şirket kurucu ortakları 1/10/2008 tarihinden sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmadıklarından kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı hizmet akdine tabi çalışmaları kaydıyla Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilmesinde sakınca bulunmamakta olup, geçici 22 nci madde kapsamında prim ödemekte iken (Değişik, 24/4/2019 tarihli ve 2019/9 sayılı Genelge) ortağı olduğu işyerlerinden (a) bendi kapsamında sigortalı olarak bildirilenlerin de iradelerini (a) bendi sigortalısı olma yönünde kullandıkları hususu dikkate alınarak geçici 22 nci madde gereğince devam ettirilen (b) bendi sigortalılıkları sona erdirilecektir.
Hatalı prim yatıranlar dikkat!
Yukarıdaki koşullar dikkate alınmaması durumunda, yanlış yatırılan primler iptal edilir ve 4/b kapsamında tescili yapılarak, iptal edilen primler cari usullere göre aktarılacaktır ve 4/b kapsamında emekli olabileceksiniz. Bu durumda fazla ödenen primler yanacaktır.
Bu nedenle emeklilikte sorun yaşamamak için yukarıdaki kriterlerin iyi incelenmesi ve değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
Başka bir şirkette 4/a kapsamında sigortalı olanların durumu:
Yukarıdaki kriterlere göre 4/b kapsamında sigortalı sayılan ve başka bir şirkette 4/a kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar için, 01.03.2011 tarihinde 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle 4/a sigortalılığının 4/b sigortalılığına üstünlüğü ilkesi gereği, 4/a kapsamında sigortalı sayılacaklarından ve 4/b sigortalılığı için prim ödemeyeceklerdir. Bu düzenlemeyle emekliliğine 1.261 gün kalan 4/b kapsamındaki sigortalı, 4/a kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayan biri SSK’lı olarak emekli olabilmektedir.
Ortağı olduğu şirketten 4/a kapsamında hizmeti bildirilen ve kendinden başka 4/a kapsamında sigortalı kalmayan şirket ortaklarının, çalıştıkları şirketin sermaye şirketi olması halinde ise, 4/a kapsamında sigortalılığı devam ettirilecektir.
2013/11 sayılı Genelgede değişiklik yapan 2014/5 sayılı SGK Genelgesinde 1479 sayılı Kanuna tabi sigortalıların kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden kendilerini sigortalı göstermesine ilişkin verilen örnekte ise; “03/04/2008 tarihinde limited şirket ortağı olan sigortalı bu tarihten itibaren kendi işyerinden 506 sayılı Kanuna göre kendini sigortalı bildirmiş olup, 24/12/2012 tarihinde de diğer çalışanlarını işten çıkararak bu tarihten sonra tek başına sigortalı olarak bildirmeye devam etmiştir. 24/12/2012 tarihinden itibaren söz konusu işyerinde başkaca sigortalı çalışmadığından 23/12/2012 tarihinde (a) bendi kapsamındaki sigortalılığının sona ermesi, 24/12/2012 tarihi itibariyle (b) bendi kapsamında sigortalılığının başlatılması gerektiği” hükmüne yer verilmiştir.
Örneğe göre ortağı oldukları şirketten 4/a kapsamında sigortalı olarak bildirilmeye devam eden sigortalıların dikkat etmeleri gereken çok önemli bir nokta da, o şirkette başka 4/a kapsamında sigortalılarının da çalışıyor olması gerekmektedir.
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere bu aksaklığı telafi edilebilir yanı bulunmamaktadır.
Şirket ortaklarının yukarıdaki açıklamalar kapsamında sigortalılıklarının gözden geçirilmesini, değişik uygulamaları olan işverenlerin emekliliklerinde sorun yaşamamaları için gerekli düzeltme işlemlerini yapmalarını önemle hatırlatırız.
Konu İle İlgili Bazı Örnekler:
ÖRNEK 1- 1/3/2001 tarihi itibariyle 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı başlatılan sigortalı (A)’nın, 1/8/2006 tarihinde başlayan vergi kaydına istinaden 1/10/2008 tarihi itibariyle 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılmıştır. Sigortalı (A)’nın bu genelgenin yürürlük tarihinden sonra 1/10/2008 tarihi itibariyle 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalı olmak için talepte bulunması halinde bu talebi dikkate alınamayacağından 4/b sigortalılığı devam ettirilecektir.
ÖRNEK 2- 1/9/2005 tarihinden itibaren 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı devam eden sigortalı (B)’nin, 23/5/2007 tarihinde başlayan vergi mükellefiyetinden dolayı 1/10/2008 tarihi itibariyle 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılmıştır. Sigortalı (B)’nin 15/12/2015 tarihli talebine istinaden 4/b sigortalılığı iptal edilerek 1/10/2008 tarihi itibariyle 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı başlatılmıştır. Ancak sigortalı (B)’nin 1/4/2018 tarihinde 4/a kapsamında başlayan zorunlu sigortalılığının 15/8/2018 tarihinde sona erdiği anlaşıldığından 1/9/2018 tarihi itibariyle 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı başlatılacaktır.
ÖRNEK 3- 1/11/2007 tarihinden itibaren 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı devam eden sigortalı (C)’nin, 24/8/2008 tarihinde başlayan vergi mükellefiyetinden dolayı 1/10/2008 tarihi itibariyle 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılmıştır. Sigortalı (C)’nin 20/4/2018 tarihli talebine istinaden 4/b kapsamında sigortalılığı iptal edilerek 1/10/2008 tarihi itibariyle 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı başlatılmıştır. Ancak sigortalı (C)’nin 3/6/2018 tarihinde 4/a kapsamında başlayan zorunlu sigortalılığının bu Genelgenin yürürlük tarihinden sonrasona erdiği anlaşıldığından, vergi kaydının devam etmesinden dolayı 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı başlatılmayacak ve 4/b kapsamında sigortalılığı devam ettirilecektir.
ÖRNEK 4- Şirket ortağı olup Kurumca 4/b kapsamında tescili yapılanların, ortağı olduğu şirketten daha sonra 4/a kapsamında kapsamında bildirilmesi 1479 sayılı Kanunun mülga 24’üncü maddesi kapsamında şirket ortağı olması nedeniyle 4/b kapsamında sigortalı olan şirket ortağının, daha sonraki bir tarihte ortağı olduğu şirketten 4/a kapsamında sigortalı bildirilmesi halinde, önce başlayan sigortalılık sona ermediği sürece diğer sigortalılık devreye girmeyeceğinden, 4/a kapsamındaki sigortalılık iptal edilecek 4/b kapsamındaki sigortalılığı geçerli sayılacaktır.
ÖRNEK 5- Limited şirket ortağı (A), 1/6/1997 tarihinden itibaren 4/b kapsamında sigortalı iken 15/8/2007 tarihinden itibaren ortağı olduğu şirketten 4/a kapsamında bildirilmeye başlanmıştır. Sigortalı (A)’nın 4/b kapsamında sigortalılığının daha önce başlaması nedeniyle, 15/8/2007 tarihinde başlatılan 4/a sigortalılığı geçerli sayılmayacağından 4/b kapsamında sigortalılığı devam ettirilecektir.
ÖRNEK 6- 17/8/1999 tarihinden itibaren (E) limited şirket ortağı olan ancak, 4/b kapsamında tescil edilmeyen sigortalı (B), 1/2/2000 tarihinden itibaren ortağı olduğu (E) limited şirketinden 4/a kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmış ve şirket ortaklığı halen devam etmektedir. Sigortalı (B)’nin 4/a kapsamında 1/2/2000 tarihinde başlatılan tescil kaydı beyan kabul edilip, 4/b kapsamında şirket ortağı olduğu 17/8/1999 tarihi itibariyle 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve (E) limited şirketinden bildirilen 4/a kapsamındaki hizmet süreleri 4/b kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.
ÖRNEK 7- 7/9/2001 tarihinden itibaren (Y) limited şirket ortağı olan ancak, 4/b kapsamında tescil edilmeyen sigortalı (C), 1/1/2002 tarihinden itibaren ortağı olduğu (Y) limited şirketinden 4/a kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmış ve bu kapsamda yapılan bildirimler şirket ortaklığının sona erdiği 12/3/2013 tarihine kadar devam etmiştir. Sigortalı (C)’nin 4/a kapsamında 1/1/2002 tarihinde başlatılan tescil kaydı, bildirim olarak kabul edilecek ve 4/b kapsamında (Y) limited şirketine ortak olduğu 7/9/2001 tarihi itibariyle 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve (Y) limited şirketinden 1/1/2002 tarihi itibariyle başlatılan 4/a kapsamındaki sigortalılık süreleri şirket ortaklığının sona erdiği 12/3/2013 tarihine kadar 4/b kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.
ÖRNEK 8- 23/5/2003 tarihinde (A) anonim şirketi kurucu ortağı olan ve yine 23/5/2003 tarihinden itibaren kurucu ortağı olduğu (A) anonim şirketinden 4/a kapsamında sigortalı bildirimi yapılan sigortalı (D), şirket ortaklığından dolayı Kuruma herhangi bir bildirimde bulunmamıştır. (A) anonim şirketi ortaklığı halen devam eden sigortalı (D)’nin 4/b kapsamında şirket ortağı olduğu 23/5/2003 tarihi itibariyle 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılacak,1/10/2008 tarihinden yönetim kurulu üyeliği olmadığından 30/9/2008 tarihi itibariyle 4/b sigortalılığı sonlandırılarak 1/10/2008 tarihinden sonraki (A) anonim şirketindeki 4/a hizmetleri geçerli sayılacaktır.
ÖRNEK 9- 1/1/1997 tarihinden itibaren (Z) limited şirket ortağı olan ancak, 4/b kapsamında tescil edilmeyen sigortalı (S), 1/1/2002 tarihinden itibaren ortağı olduğu (Z) limited şirketinden 4/a kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmış ve bu kapsamda yapılan bildirimler şirket ortaklığının sona erdiği 27/7/2011 tarihine kadar devam etmiştir. Sigortalı (S)’nin 4/a kapsamında (Z) limited şirketinde 1/1/2002 tarihinde başlatılan tescil kaydı, bildirim olarak kabul edilecek ve 4/10/2000 tarihi itibariyle 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır. (Z) limited şirketinden 1/1/2002 tarihi itibariyle başlatılan 4/a kapsamındaki sigortalılık süreleri şirket ortaklığının sona erdiği 23/7/2011 tarihine kadar 4/b kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.
ÖRNEK 10- 13/5/2005 tarihinden itibaren (A) anonim şirketi işyerinden 4/a kapsamında sigortalı iken 20/6/2007 tarihinde, çalıştığı (A) anonim şirketine ortak ve yönetim kurulu üyesi olan ve kesintisiz devam eden 4/a kapsamındaki sigortalılığı 31/5/2016 tarihinde sona eren sigortalı (B)’nin, 4/a kapsamında sigortalılığı geçerli sayılarak 1/6/2016 tarihinden itibaren 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.
ÖRNEK 11- 19/5/2004 tarihinden itibaren 4/a kapsamında (F) anonim şirketi işyerinden sigortalı iken, 30/6/2004 tarihinde (Y) limited şirketine ortak olan sigortalının (F) anonim şirketi işyerinden 4/a sigortalılığı 26/7/2005 tarihinde sona ermiş ve ortağı olduğu (Y) limited şirketi işyerinden 27/7/2005 tarihinden itibaren 4/a kapsamında işe giriş bildirgesi vererek 7/11/2017 tarihine kadar aralıksız 4/a kapsamında hizmet bildirimi yapılmıştır. 3/1/2018 tarihinde de (Y) limited şirketindeki ortaklığından ayrılmıştır. Her ne kadar 4/a kapsamında bildirilen hizmetlerin arasında boşluk olmadığı düşünülse de; H kişisi hizmet akdiyle çalıştığı (F) anonim şirketine değil, (Y) limited şirketine ortak olduğu için; 27/7/2005-7/11/2017 tarihleri arasındaki 4/a kapsamında bildirilen hizmeti iptal edilecek, 27/7/2005-3/1/2018 tarihleri arası 4/b kapsamında tescili yapılarak, iptal edilen primler cari usullere göre aktarılacaktır.
ÖRNEK 12- 20/5/2005 tarihinden itibaren ortağı olmadığı (Y) limited şirketinin işyerinden 4/a kapsamında sigortalı iken 30/7/2006 tarihinde (S) limited şirketine ortak olan sigortalı (K)’nın (Y) limited şirketi işyerinden 4/a sigortalılığı 1/2/2009 tarihinde sona ermiş ve 2/2/2009 tarihinden itibaren ortağı olduğu (S) şirketi işyerinden 4/a kapsamında bildirilmeye başlanmıştır. Hem hizmet akdiyle çalıştığı (Y) limited şirketine ortak olmadığı, hem de 2008 Ekim ayından itibaren ortağı olduğu şirketten 4/a kapsamında bildirilmesi mümkün olmadığı için; sigortalı (K)’nın 1/2/2009 tarihine kadar bildirilen 4/asigortalılığı geçerli sayılacak, 2/2/2009 tarihinden itibaren 4/b kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.
ÖRNEK 13- (G) limited şirketinin İstanbul’daki işyerinde 20/9/1995 tarihinden beri 4/a kapsamında çalışmakta olan sigortalı (M) 7/2/2001 tarihinde (G)limitedşirketine ortak olmuştur.Sigortalı (M)’nin (X) limited şirketinin İstanbul işyerinden 29/3/2018 tarihinde işten ayrılışı, 30/3/2018 tarihinde de (G) şirketinin Ankara’da faaliyet gösteren işyerinden ise işe giriş bildirgesi verildiği tespit edilmiştir. Öncelikle sigortalı (M) çalıştığı işyerine ortak olduğu için; 4/a kapsamında 30/3/2018 tarihine kadar bildirilen hizmetleri geçerli sayılacaktır. Sigortalı (M) nin (G) limited şirketi ile olan hizmet akdi sonlanmadan, aynı şirketin farklı bir işyerinde, her ne kadar 1/10/2008 tarihinden sonra olsa da; geçiş işlemleri arasında tarih olarak bir boşluk olmadığı ve iki işyerinin de aynı vergi numarasına sahip olması nedenleri ile 29/3/2018 tarihinden sonra (G) limited işyerinin Ankara’da faaliyet gösteren işyerinden bildirilen 4/a kapsamındaki hizmetleri de geçerli sayılacaktır.
ÖRNEK 14- (Z) limited şirketi işyerinde 3/1/1995 tarihinden beri 4/a kapsamında çalışmakta olan sigortalı (K) 7/11/2003 tarihinde (Z) ve (Y)limited şirketlerineortak olmuştur.Sigortalı (K)’nın (Z) limited şirketi işyerinden 27/7/2011 tarihinde işten ayrılışı verilmiş, 28/7/2011 tarihinde (Y) limited şirketinden işe giriş bildirgesi düzenlenerek ortaklığının devam ettiği 29/5/2018 tarihine kadar 4/a kapsamında hizmet bildirilmiştir. Sigortalı (K)’nın (Z) limited işyerinden 27/7/2011 tarihine kadar bildirilen hizmetleri geçerli kabul edilecektir. Ancak, kişinin önceden gelen hizmet akdi (Z) limited şirketi ile olduğu için; ortağı olduğu (Y) limited şirketinden hizmet bildirilmesi mümkün olmadığından, 28/7/2011-29/5/2018 tarihleri arasında (Y) işyerinden bildirilen hizmetleri iptal edilecektir. Sigortalı (K)’nın 28/7/2011 tarihinden itibaren 4/b kapsamında tescili yapılarak, iptal edilen primler cari usullere göre aktarılacaktır.