Örtülü Sermaye, şirket ortaklarından ya da ilişkili kişi ve kurumlardan sağlanan, sürekli olarak işletmede kullanılarak sermaye işlevi gören borçlardır. Bu borçların hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır. Yazımızda örtülü sermaye olarak değerlendirilen döviz cinsinden olan borçların, öz sermayesinin üç katını aşan kısmıyla ilgili kıyas yapılırken hangi tarihteki döviz kurunun esas alınması gerektiği değerlendirilecektir.
1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği’nin 12.1.5.Bölümünde; ”Yabancı para üzerinden yapılan borçlanmalara ilişkin borç/öz sermaye hesabında, her bir borcun alındığı tarihte geçerli olan döviz kuru esas alınacaktır. Yabancı para üzerinden alınan borcun vadesinin izleyen yıla sarkması halinde, izleyen yıl için söz konusu hesaplama, borcun ödenmeyen tutarının bilanço günü itibarıyla Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre değerlenmiş tutarı esas alınmak suretiyle yapılacaktır.” Hükmü yer almaktadır.
Yabancı para cinsinden olan borçlarda, borcun alındığı hesap dönemi içerisinde yapılan borç/öz sermaye hesabında her bir borç için ayrı ayrı borçlanılan tarihteki döviz kuru baz alınır. Geri ödemesi bir sonraki yıla sarkan borçlar için bilanço günündeki kur esas alınacaktır.
VUK Madde 185- Envanter defterine işe başlama tarihinde ve müteakiben her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur ve bu tarihe “Bilanço günü” denir.
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı 29/07/2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.49/4913-177-36874 sayılı yazısında; “Örtülü sermaye niteliğinde kabul edilen ortaklardan döviz cinsinden alınan kredilerin değerleme ve enflasyon düzeltmesinin bir öz varlık kalemi olduğu göz önünde bulundurularak yerine getirilmesi gerekir.” denilmektedir.”
VUK 289 a göre Öz Sermaye hesaplarındaki tüm kalemler Mukayyet değer (muhasebe hesaplarında kayıtlı değer) ile değerlendirilmelidir. Ayrıca yıl boyunca esas alınması gereken öz sermaye hesap dönemi başındaki öz sermaye değeridir. Kurumlar Vergisi Beyanlarına yansıyacak olan güncel Öz Sermaye değerleri bir sonraki yıl esas alınmak üzere hazırlanmıştır.
Gerek Geçici Vergi dönemlerinde gerekse Kurumlar Vergisi beyanlarında bir önceki yıldan sarkan yabancı para cinsinden yapılmış olan borçlanmalara ilişkin borç/öz sermaye kıyaslamasında, döviz cinsinden borç tutarının önceki yılsonu döviz kuruyla çarpılması ve borç tutarının TL bakiyesinin bulunması gerekir. Dolayısıyla geçici vergi dönemlerinde kıyaslama yapılırken, geçici vergi döneminin son günü kurunun alınması Tebliğdeki bilanço günü kurunun esas alınması ilkesine aykırı olacaktır.