5597 sayılı Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile yurt dışına çıkış harcı konusundaki düzenlemeler güncellenerek akabinde bu Kanun’a ilişkin yayımlanan Tebliğ ile yurt dışına çıkış harcı ile ilgili uygulama usul ve esasları yeniden belirlenmiştir.
Bahsi geçen 5597 sayılı Kanununâ göre; Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapanlardan çıkış başına 15,00 TL harç alınmakta (idi).
Yurt dışına çıkış harcının mükellefi ise yurt dışına çıkış yapan kişilerdir.
Çıkış tarihi itibarıyla yurt dışında oturma izni bulunanlar ve 7 yaşını doldurmamış olanlar ile yurt dışına ticari amaçla sefer yapan kara, deniz, hava ve demiryolu toplu taşıma ve yük taşıma araçlarının mürettebatından ise yurt dışına çıkış harcı alınmamaktadır.
Harcın beyan ve ödenmesinden sorumlu tutulan gerçek ve tüzel kişiler, tahsil ettikleri harcı gelir veya kurumlar vergisi bakımından bağlı oldukları vergi dairesine bir beyannameyle bildirmek ve üç gün içinde ödemekle yükümlüdürler.
Bu Kanun hükümlerine göre ödenen harç, katma değer vergisi matrahının hesabında dikkate alınmamaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı; harcın tahsilat şeklini belirlemeye, harca tabi işlemlere taraf olanları harcın ödenmesinden sorumlu tutmaya, harca ilişkin beyan dönemlerini tahsilat tutarına bağlı olarak onbeş günlük, aylık veya üçer aylık dönemler itibarıyla tespit etmeye, harcın iadesi ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Bu Kanun uyarınca alınan harçlar 2985 sayılı Toplu Konut Kanununun 2’nci maddesinin (f) bendine göre Toplu Konut İdaresine aktarılmaktadır.
Yurt dışına çıkış harcının mükellefleri Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapanlar olup Türkiye Cumhuriyeti pasaportu dışında başka bir ülke pasaportuyla yurt dışına çıkış yapanlar ile pasaport dışındaki belgelerle yurt dışına çıkan kişiler söz konusu harca tabi değildirler.
Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapılmasına karşın;
– Çıkış tarihi itibarıyla yurt dışında oturma izni bulunduğunu belgeleyenlerden,
– Ticari amaçla yük ve yolcu taşımaya yönelik kara, deniz, hava ve demiryolu araçlarında, yurt dışına çıkış sırasında fiilen mürettebat olan görevlilerinden,
– 7 yaşını doldurmamış olanlardan,
harç aranılmamakta olup bu şartları taşıyanlar harçtan muaftırlar. Ancak yurt dışına çıkış harcından muaf tutulmayı talep edenler, yurt dışında oturma izinleri bulunduğunu veya 7 yaşın altında olduğunu belgelendirmek zorundadırlar.
Benzer şekilde ticari araç mürettebatı olarak yurt dışına çıkışlarda harç muafiyeti, fiilen ticari araçta görevli olarak araçla birlikte yurt dışına çıkanlar için uygulanmakta olup karayolu ticari araç mürettebatına ilişkin istisna, ticari taksi, minibüs ve kamyonetler için bir kişi, diğer motorlu kara taşıtlarında ise en fazla 3 kişi için uygulanmaktadır.
01/04/2007 tarihinden itibaren yurt dışına çıkış harcı, kara, deniz, hava ve demiryolu toplu taşıma araçlarıyla veya münferit çıkışlarda, “yurt dışına çıkış harç pulu” alınmak suretiyle ya da vergi daireleri, gümrük saymanlıkları ve yetkili bankalarca makbuz karşılığı tahsil edilmekte/ödenmektedir.
Toplu taşıma araçları ile yurt dışına yolcu taşıyan firmalara ait biletin Türkiye’de düzenlenmesi halinde, bileti düzenleyen gerçek ya da tüzel kişiler tarafından bilet üzerine “yurt dışına çıkış harç pulu” yapıştırılmak suretiyle harç tahsil edilmekte olup biletin yurt dışında veya elektronik ortamda düzenlenmesi halinde ise yurt dışına çıkış harcı mükellefler tarafından, ilgili firmaların yurt dışına çıkış noktalarındaki bilet satış yerlerinden harç pulu temin edilerek pasaport üzerine ya da boarding kartına yapıştırılmak suretiyle ödenebilmekte yahut vergi tahsilatına yetkili bankalara, gümrük saymanlıklarına veya vergi dairelerine ad, soyad ve pasaport numarası belirtilmek suretiyle makbuz karşılığı da ödenebilmektedir.
Sistemin sağlıklı işleyebilmesi açısından, taşımacı firmalar ya da yurt dışındaki taşımacı firmaların Türkiye’deki temsilcileri, yurt dışına çıkış esnasında, Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapan her bir yolcunun yurt dışına çıkış harcının ödediğini kontrol ederek söz konusu harcın ödenmemiş olması durumunda ilgili kişileri harcın ödenmesi konusunda uyarmaktadırlar.
Söz konusu taşımacı firmalar ile bilet satan gerçek ya da tüzel kişiler, düzenleyecekleri biletlere veya boarding kartına yapıştırılan harç pullarını ilgili saymanlıklardan satın alabilmektedirler.
Toplu taşıma araçları kullanılmadan münferit çıkışlarda ise yurt dışına çıkış harcı, vergi daireleri, gümrük saymanlıkları ve yetkili bankalara ad, soyad ve pasaport numarası belirtilerek makbuz karşılığı ödenebileceği gibi ilgili gümrük saymanlıkları ve vergi dairelerinden “yurt dışına çıkış harç pulu” alınıp pasaport üzerine yapıştırılmak suretiyle de ödenebilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkışlarda, harcın ödenip ödenmediğine veya muafiyet uygulanmasına ilişkin denetim ise çıkış kapılarında görevli emniyet mensuplarınca yapılmakta, pasaport, boarding kartı ve bilet üzerine yapıştırılan harç pulu veya harç makbuzu, iptal kaşesi uygulanarak kontrol sağlanmaktadır.
Diğer taraftan yurt dışına çıkış harcının ödenmesine karşın yurt dışına çıkışın yapılmaması veya muafiyet kapsamında olan kişilerden yanlışlıkla harç tahsil edilmiş olması halinde ise;
– Toplu taşıma araçları ile çıkışlarda; bilet düzenlenmesi sırasında bilet üzerine “yurt dışına çıkış harç pulu” yapıştırılarak tahsil edilen yurt dışına çıkış harcı, yurt dışına çıkılmadan biletin iptal edilmesi halinde söz konusu tutar, bileti düzenleyenler tarafından iade edilmekte, biletle birlikte tahsil edilen ve bilet düzenleyenlerce iade edilen harçlar ise bağlı bulunulan vergi dairesince aylık dönemler itibarıyla iade edilmektedir. İade işleminin yapılabilmesi için ekli matbu bir liste doldurularak iptal edilen pulların ve iptal edilen bilete ilişkin bilgilerin ilgili vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir. (Toplu taşıma araçları ile bilet düzenlenmeksizin yurt dışına çıkışlarda tahsil olunan harçlar münferit çıkışlara ait esaslar dahilinde iade edilmektedir).
– Münferit çıkışlarda ise; Pasaporta “yurt dışına çıkış harç pulu” yapıştırılarak veya makbuz karşılığı ödenen yurt dışına çıkış harçları, yurt dışına çıkılmaması halinde, mükellefler tarafından vergi daireleri veya ilgili gümrük saymanlıklarına başvurulması ve ilgili belgenin ibrazı ile iade edilmektedir.
Yukarıda uygulama esasları özetlenen ve yakın zamana kadar 15,00 TL olarak uygulanmakta olan yurtdışı çıkış harcı, 19 Temmuz 2019 tarih ve 30836 sayılı I. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 7186 Sayılı “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında (Torba) Kanun”’un 20’inci maddesiyle, 50,00 TL’ye çıkarılmış ve bu miktarın üç katına kadar artırılabilmesi hususunda Cumhurbaşkanına yetki verilmiştir.
7186 Sayılı Kanun’un 20’nci maddesi metni ise aşağıdaki gibidir.
“MADDE 20 – 8/3/2007 tarihli ve 5597 sayılı Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 1’inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “15 Türk Lirası” ibaresi “50 Türk lirası” şeklinde, “bu miktarı” ibaresi “bu miktarı üç katına kadar artırmaya veya” şeklinde ve yedinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(7) Bu madde uyarınca alınan harcın çıkış başına 15 Türk lirası (Cumhurbaşkanınca 15 Türk lirasından düşük bir miktar belirlenmesi hâlinde belirlenen miktar) 2/3/1984 tarihli ve 2985 sayılı Toplu Konut Kanununun 2 ncimaddesinin (f) bendine göre Toplu Konut İdaresine aktarılır, kalan miktar genel bütçeye gelir kaydedilir.”