Vergisel yükümlülüklerini düzenli olarak yerine getiren ticari ve zirai kazanç ile serbest meslek kazancı elde eden gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükelleflerinin ödüllendirilmesi bağlamında, bu mükelleflerin; Gelir vergisi ve kurumlar vergisinden %5 oranında vergi indirimi getirilmiştir. (Mükerrer Md. 121)
a-Yararlanabilecek Mükellefler:
– Vergi indirimi uygulamasından yalnızca, ticari, zirai, serbest meslek kazancı elde eden gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilirler.
b- Yararlanamayacak Mükellefler:
– Finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları vergi indiriminden yararlanamazlar.
– V.U.K 359. maddesinde sayılan fiilleri (kaçakçılık), beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında işleyenler ve fiilleri kesinleşenler vergi indiriminden yararlanamazlar.
– Ücret, gmsi, msi ve diğer kazanç ve irat elde edenler yasada kapsam dışı bırakıldığından vergi indiriminden yararlanamazlar.
Mükellefte Aranan Şartlar:
- Mükellefin en az 3 dönem, ticari, zirai veya serbest meslek faaliyeti nedeniyle yıllık gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması.
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk etmiş vergilerin kanuni süresinde ödemiş olması. (Kanuni süresinde verilmiş bir beyannamenin, kanuni süresinden sonra düzeltilmesi veya pişmanlıkla verilen beyannameler indirim şartlarının ihlali sayılmaz. Her bir beyanname itibariyle 10 Türk lirası’na kadar yapılan eksik ödemeler şartların ihlali sayılmaz.)
Düzenlemenin ilk halinde, kapsama giren beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin yasal süresinde ödenmesi koşulu aranıyordu. Bu koşul 2019 yılı sonlarında 7194 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeyle tahakkuk eden vergilerin, indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle ödenmiş olması şeklinde değiştirildi.
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son 2 yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibariyle (mükellefin vermiş olduğu vergi türleri itibariyle, örneğin muhtasar, kdv, damga gibi mükellefin tabi olduğu tüm vergi türlerindeki beyannameleri dikkate alınacaktır.) ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekmektedir. (Yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya V.U.K’nun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda şartların ihlali sayılmayacaktır.)
26 Ekim 2021 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7338 sayılı Kanun’la bu koşulda üç değişiklik yapıldı. Tarhiyat yapılmamış olması koşulu, kesinleşmiş tarhiyat olmaması şeklinde değişti. İlgili maddede geçen vergi beyannameleri ibaresi, yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannameleri olarak değişti. Ayrıca kesinleşen tarhiyatın indirim sınırının %1’inden az olması durumunda indirim koşullarının ihlal edilmemiş sayılması öngörüldü. Bu değişiklikler 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girdi.
Değişiklik sonrası düzenlemeye göre, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibariyle ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekiyor. Düzenlemeye göre, kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, indirim tutarının üst sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmıyor. İndirim sınırı, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannameleri için 4.400.000 lira. Buna göre, 44.000 liraya kadar olan tarhiyatlar için indirim olanağı kaybedilmiyor.
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle vergi aslı (vergi cezaları dahil) 000 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması gerekmektedir. (Vergi aslına bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ile diğer kamu kurumlarına örneğin sgk, belediye gibi kurumlara olan borçlar hesaplamada dikkate alınmayacaktır.)
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında V.U.K 359. maddesinde sayılan fiillerin işlenmemiş olması gerekmektedir. (V.U.K 359. maddesinde sayılan fiilleri işleyenlerin, bu fiillerinin kesinleşmiş yargı kararları ile ortadan kaldırılması halinde şartların ihlali sayılmayacaktır.)
c- Vergi İndirimi Uygulaması ve Kapsamı
1- Bu uygulama, 1.1.2018 tarihinden sonra verilecek yani 2017 takvim yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri için söz konusu olacaktır.
2- Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5 i, ödenmesi gereken gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilecektir.
3- Gelir vergisinde gelirin toplanması esas olduğundan, gelir vergisi mükellefleri için de yalnızca ticari, zirai ve serbest meslek kazançları indirim uygulamasından yararlanacağı için, mükellefin başkaca gelir unsuru bulunması halinde (msi, gmsi, ücret ve diğer kazanç ve irat) yararlanılacak indirim oranı ve tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:
Vergi İndiriminden Yararlanılacak Oran: (Ticari Kazançlar + Zirai Kazançlar +Serbest Meslek Kazançları) / Toplam Gelir Vergisi Matrahı
Vergi İndiriminden Yararlanılacak Tutar: (Hesaplanan Gelir Vergisi x Vergi İndiriminden Yararlanılacak Oran) x 0,05
4- Her hal ve takdirde hesaplanan İndirim sınırı, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannameleri için 4.400.000 Türk lirasını aşamayacaktır. ( Bu tutar her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanacaktır. Bu şekilde hesaplanan tutarın, %5 ini aşmayan kesirler dikkate alınmayacaktır.)
Koşulların sağlanmadığı sonradan anlaşılmasında uygulama
Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde, ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergilerin, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilmesi gerekiyor.
İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi hâlinde de aynı hükmün uygulanacağına ilişkin düzenleme, 7338 sayılı Kanun’la yürürlükten kaldırıldı. Bu değişiklik, 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girdi.