MERKEZİ TÜRKİYE’DE BULUNMAYAN ŞİRKETLER KURUMLAR VERGİSİNE TABİ MİDİR?
DAR MÜKELLEF KURUMLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
-
- KURUMLAR VERGİSİ TANITIMI
- ŞİRKETLERDEN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİ YÜKÜ
- TAM VE DAR MÜKELLEF NE DEMEK?
- YABANCI KURUMLAR HANGİ DURUMLARDA KURUMLAR VERGİSİNE TABİ
- KURUMLAR VERGİSİ ÖDEMEK ZORUNDA OLMAYAN DAR MÜKELLEF OLABİLİR Mİ?
- İRTİBAT BÜROSU NASIL KURULUR?
- İRTİBAT BÜROLARININ VERGİ VE SGK YÜKÜMLÜLÜKLERİ
KURUMLAR VERGİSİ TANITIMI
Sermaye şirketleri kurumlar vergisi mükellefidir. Türkiye’de kurum kazancı üzerinden % 20 oranında kurumlar vergisi ödenir.
Kurum kazancı, hasılat ile giderler arasında kalan tutara kanunen kabul edilmeyen giderler eklenip istisna kazançlar varsa bunlar düşüldükten sonra bulunan tutardır.
Kurumlar vergisi ödendikten sonra kalan kısım şirkette tutulmalıdır. Ortaklara kar dağıtımı yapıldığında öncelikle şirket tarafından % 15 gelir vergisi kesintisi yapılır. Ortaklar elde ettiği kar payının yarısı üzerinden gelir vergisi hesaplayıp yapılan kesintiyi mahsup ederler.
ŞİRKETLERDEN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİ YÜKÜ
Örneğin 100 birim kurum kazancından 20 birim kurumlar vergisi ödendikten sonra şirkette kalan 80 birim kar ortaklara dağıtılırsa, 12 birim daha vergi kesintisi yapılır. Ortaklar 80 birimin yarısı olan 40 birim üzerinden gelir vergisi öderler. Gelir vergisi tarifesinde 69.000 TL için 15.900 TL, fazlası için % 35 gelir vergisi hesaplanır. Buna göre örnekte ortalama % 30 vergi oranı uygulandığında 12 TL gelir vergisi hesaplanır ama şirket tarafından kesilen gelir vergisi mahsup edildiğinde toplam vergi yükü 20+12=32 olarak hesaplanmaktadır. En yüksek vergi dilimine giren bir kar dağıtımında vergi yükü % 34 olarak hesaplanmaktadır.
TAM VE DAR MÜKELLEF NE DEMEK?
Vergilendirmede adaleti sağlamak üzere tam mükellef ve dar mükellef olmak üzere iki mükellefiyet türü mevcuttur. Hem kanuni hem de iş merkezi Türkiye’de bulunmayan şirketler dar mükellef olarak tanımlanmış ve sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançlar üzerinden vergilendirilmesine izin verilmiştir.
Dar mükelleflerin Türkiye’de vergilendirilebilmesi için;
1- Türkiye’de işyerinin olması (ticari faaliyetin icrasına tahsis edilen yer) veya
2- Türkiye’de daimi temsilci bulundurması,
3- Bu işyeri veya temsilciler aracılığı ile yapılan işlerden ticari kazanç elde edilmesi gerekmektedir.
TAM VE DAR MÜKELLEF NE DEMEK?
İşyeri varsa kurumlar vergisi de var.
İşyeri ; ticari faaliyetle uğraşılan irtibat büroları, temsilcilik ofisleri, emanet deposu, tercüme ve hukuk büroları, gümrüklü sahalarda açılan depolar ve benzerleridir.
Örneğin ana merkezin pazarladığı emtianın satışıyla ilgili işlerin yönetilmesi, haberleşme, emtianın tanıtılması, pazarlanması, taşınması, gümrük işlemlerinin yapılması, satış sözleşmesinin imzalanması gibi satın alma-satma zincirinin tamamı veya bir bölümünün yürütülmesi, irtibat bürosunun işyeri olduğuna karine teşkil etmektedir.
TAM VE DAR MÜKELLEF NE DEMEK?
Daimi temsilci
Gelir Vergisi Kanunu’na göre daimi temsilci; bir hizmet veya vekalet akdi ile temsil edilene bağlı olup, onun nam ve hesabına belirli veya belirsiz bir süreyle veya belirli ticari muameleleri yapmaya yetkili bulunan kimsedir.
Ticari mümessiller, tüccar vekilleri ve memurları, acente durumunda olanlar, giderleri (reklam giderleri hariç) devamlı olarak kısmen ya da tamamen temsil edilen tarafından ödenenler, mağaza veya depolarında temsil edilen hesabına konsinye mal bulunduranlar daimi temsilci sayılırlar.
TAM VE DAR MÜKELLEF NE DEMEK?
Daimi temsilci varsa kurumlar vergisi de var.
Danıştay Kararı’na göre, mal satış sözleşmesinin tamamlanmasına kadar işin her evresinde etkin görevler üstlenerek muhtemel alıcılarla ilgili piyasa araştırması yapmak, sonuçlar hakkında merkeze bilgi vermek, alınması gereken tavır konusunda merkezi uyarmak ve kısaca sunu-istem ilişkisinin merkezin istemlerine uygun gelişip sonuçlanmasında temel rol oynamak daimi temsilcinin varlığına delildir.
Maliye Bakanlığı ise vermiş olduğu görüşlerde daha da ileri giderek, Yurtdışındaki yerleşik kuruluşların Türkiye’deki irtibat bürolarının daimi temsilci sayılmasını ve kazançlarının kurumlar vergisine tabi tutulmasını önermektedir.
TAM VE DAR MÜKELLEF NE DEMEK?
Daimi temsilci varsa kurumlar vergisi de var.
İrtibat bürosuna atanacak müdüre veya Türkiye temsilcisine verilen vekaletnamede, bu müdürlere veya temsilciye; çek verme, imzalama, ciro etme gibi yetkilerin verilmesi temsilcinin daimi temsilci tanımına girdiğini göstermektedir. Bazı Yabancı Kurumların Türkiye’deki temsilcilikleri vergi incelemesine tabi tutulmuş ve daimi temsilci tanımına giren şahısların bulunduğu vekaletnameler ve sözleşmeler ile ispatlanmış, Türkiye’de elde edilmiş sayılan kazanç hesaplanarak cezalı kurumlar vergisi hesaplanmıştır.
YABANCI KURUMLAR HANGİ DURUMLARDA KURUMLAR VERGİSİNE TABİDİR
Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan yabancı kurumlar;
1- Türkiye’de iş yeri bulunuyorsa veya
2- Türkiye’de daimi temsilcisi bulunuyorsa
3- İşyeri veya daimi temsilci vasıtasıyla kazanç elde ediyorsa,
Bu kazanç üzerinden % 20 oranında kurumlar vergisi öderler.
KURUMLAR VERGİSİ ÖDEMEK ZORUNDA OLMAYAN DAR MÜKELLEF OLABİLİR Mİ?
Yabancı kurumların Türkiye’deki ofislerinde; pazar araştırması, haberleşme, tanıtım, eğitim gibi ticari faaliyetin esaslı unsurlarını taşımayan faaliyetlerde bulunulursa ve herhangi bir kazanç elde edilmezse kurumlar vergisi hesaplanmaz ve ödenmez. Ancak yapılacak incelemelerde, bu faaliyetler ile kazancın elde edilmesi arasında bir illiyet bağı kurulması halinde (kurmak çok kolaydır) cezalı kurumlar vergisi ile karşılaşılması muhtemeldir.
İRTİBAT BÜROSU NASIL KURULUR?
İrtibat bürosu kurmak için Ekonomi Bakanlığı’na aşağıdaki belgelerle birlikte başvurulur:
a) Başvuru formu,
b) İrtibat bürosu tarafından yürütülecek işlerin kapsamını ve büronun ticari faaliyet yürütmeyeceğine ilişkin taahhüdü içeren beyanname ve beyannameyi imzalayan yabancı şirket yetkilisinin imza yetkisini gösterir belge,
c) Yabancı şirkete ait ve ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş Faaliyet Belgesi,
ç) Yabancı şirket hakkında hazırlanmış Faaliyet Raporu veya bilanço ve gelir tablosu,
d) İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmekle görevli olarak atanan kişiye/kişilere verilecek yetki belgesi,
e) İrtibat bürosunun kuruluş işlemlerinin başka bir kimse aracılığı ile yürütülmesi durumunda vekâletname.
İRTİBAT BÜROLARININ VERGİ VE SGK YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşmalarına Göre İşyeri Nedir?
Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye arasındaki Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması’nın 5. maddesine göre, yönetim yeri, şube, büro, fabrika, atölye, maden ocağı, petrol kuyusu vs, 12 ayı aşan şantiye işyeri sayılırken, aşağıdaki durumların varlığında işyeri kabul edilmez;
a) Teşebbüs olanaklarının, yalnızca malların veya ticari eşyanın depolanması, teşhiri veya teslimi amacıyla kullanılması;
b) Teşebbüse ait mal veya ticari eşya stoklarının yalnızca depolama, teşhir veya teslim amacıyla elde tutulması;
c) Teşebbüse ait mal ve ticari eşya stoklarının yalnızca bir başka teşebbüse işlettirilmesi amacıyla elde tutulması;
d) İşe ilişkin sabit bir yerin yalnızca teşebbüse mal veya ticari eşya satın alma veya bilgi toplama amacıyla elde tutulması;
e) İşe ilişkin sabit bir yerin teşebbüs için yalnızca hazırlayıcı veya yardımcı karakter taşıyan diğer herhangi bir işin yapılması amacıyla elde tutulması.
İRTİBAT BÜROLARININ VERGİ VE SGK YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İrtibat bürolarında yönetici olarak çalışan şahısların bağımlı temsilci olarak kabul edilmesi durumunda, bu bağımlı temsilcilerin kaynak ülkedeki faaliyetleri neticesinde mukim ülkedeki firmanın kaynak ülkede bir işyerine sahip olduğu kabul edilecek ve ticari kazanç olarak kaynak ülkenin vergilendirme hakkı doğacaktır.
İRTİBAT BÜROLARININ VERGİ VE SGK YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Kurumlar Vergisi ve Katma Değer Vergisi
İrtibat bürolarının ticari faaliyette bulunmaları yasak olduğundan kurumlar vergisi mükellefiyetleri yoktur.
İRTİBAT BÜROLARININ VERGİ VE SGK YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Gelir Vergisi Stopajı (Muhtasar Beyanname Verilmesi) ve Damga Vergisi
İrtibat bürosunun iş yeri kiralamalarında gelir vergisi stopajı ödenir. Çalıştırılan personel için ticari faaliyette bulunulmaması ve aşağıdaki şartların sağlanması halinde gelir vergisi stopajı ödenmez. Bu istisnanın uygulandığı durumda damga vergisi de istisnadır.
1-Türkiye’de hizmet arzeden gerçek kişinin bağlı olduğu işverenin dar mükellef kurum olması, bu kurumun da Türkiye’de hiçbir şekilde kazanç elde edecek şekilde faaliyette bulunmaması,
2-Dar mükellef kurumda çalışan kişinin hizmet erbâbı ve yapılan ödemenin de ücret niteliğinde olması,
3-Dar mükellef kurumun Türkiye’deki personeline yapılacak ödemenin bu kurumun yurtdışı kazançlarından karşılanması,
4-Ücretin döviz olarak ödenmesi,
5-Ödenen ücretin dar mükellef kurumun Türkiye’deki hesaplarına gider olarak kaydedilmemesi.
İRTİBAT BÜROLARININ VERGİ VE SGK YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Sosyal Güvenlik Primi
İrtibat bürosunda çalıştırılan personel için sosyal güvenlik primi hesaplanarak bildirge verilir ve prim ödenir.
HÜSEYİN DEMİR
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR