İhracat Nedeniyle Düzenlenen Fatura, Gümrük Beyannamesinin Kapandığı (Malın Fiilen Yurtdışı Edildiği, Gümrük Hattını Geçtiği) Yahut Malın Fabrikada! Teslim Edildiği Tarihte Beyan Konusu Edilebilir.
Katma Değer Vergisi ile Gelir/kurumlar vergisi arasında zaman zaman çatışmalar yaşanabilmektedir. Birinde vergiyi doğuran olayın tahakkuka bağlanması diğerinde ise vergiyi doğuran olayın (genel olarak) teslim şartına bağlanmış olması çatışmanın ana sebeplerinden birini oluşturmaktadır.
Bu çatışmalardan bir tanesi de ihracat durumunda ortaya çıkmaktadır. İhracat sürecinde, alıcı satıcı arasında anlaşma sağlanması, akreditif işlemleri, nakliyeci ayarlanması, yükleme evraklarının hazırlanması, malların yüklenmesi ve çeki listesinin hazırlanması, çıkış gümrüğü, odalar ve ihracatçı birlikleri nezdindeki işlemlerin takibi, fiili ihracat için çıkış gümrüğündeki işlemler, en önemlisi de beyannamenin açılması ve onaylı gümrük çıkış beyannamelerinin gümrük idarelerinden alınması gibi işlemler belirli bir takvime bağlı olarak gerçekleşmekte, bu süre zarfında da aylık beyan dönemi atlanmakta bazen de (işlemlerin Aralık ayının son günlerinde başlaması durumunda) yıl atlanmaktadır.
Vergi Kanunları ve Usul Kanunu bu durumları kapsayacak şekilde detaylı düzenlenmemiş olabilmekte böyle durumlarda düzenleme yapmak üzere bazen Bakanlar Kurulunu (Cumhurbaşkanını) veya Mali İdareyi düzenleme yapmaya yetkili kılmaktadır.
Nitekim Mali İdare ise bu tür konulara tebliğler ve özelgelerle açıklık getirme yoluna gitmekte olup, ihracata ilişkin fatura tarihi ve ihracat kapanış tarihlerinin farklı olması durumunda ihracata konu satış işleminin KDV ve Kurumlar Vergisi açısından beyan edileceği dönemin belirlenmesine ilişkin Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 08/04/2016 tarih ve 93767041-130[39-2014/176]-33 sayılı özelgenin ilgili bölümlerine aşağıda yer verilmiştir.
“(Kurumlar Vergisi Yönünden)…………… Ticari kazançta elde etme tahakkuk esasına bağlanmış bulunmaktadır. Bu esas dikkate alındığında, bir gelir veya gider unsurunun özel bir düzenleme bulunmadığı sürece, mahiyet ve tutar itibariyle kesinleştiği dönem kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Bu durumda, yurt dışındaki alıcının satış akdine konu olan malı satıcının Türkiye’deki fabrikasında, deposunda veya herhangi bir işyerinde alıcı veya adına hareket eden tarafından teslim alınacağının satış akdinde belirlenmiş olması halinde, satıcının belirtilen işyerinde malı teslim etmesiyle satış akdi tamamlanmış ve gelir tahakkuk etmiş olacağından söz konusu gelirin bu tarihin içinde bulunduğu hesap döneminin kurum kazancı olarak değerlendirileceği tabiidir.
Diğer taraftan, ihracatta malın satıcının Türkiye’deki işyerinde teslim alınması hariç olmak üzere, Şirketiniz tarafından gerçekleştirilen ihracat faaliyetlerine ilişkin elde edilen gelirin fiili ihraç tarihi itibarıyla tahakkuk ettiğinin kabul edilmesi ve ihracata ilişkin maliyet ve hasılatların bu tarihin içinde bulunduğu hesap dönemi kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
(Katma Değer Vergisi Yönünden)………… Buna göre, faturaları Aralık/2013 döneminde düzenlenmesine rağmen VEDOP sisteminde beyanname kapanış tarihleri Ocak/2014 dönemi olarak görünen ihracata ilişkin faturalar Ocak/2014 dönemi beyannamesinde beyan edilecektir.
Diğer taraftan, 29/3 maddesinde indirim hakkının vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabileceği hüküm altına alınmıştır.”
Anlaşıldığı üzere; ihracat bedeli için kurumlar vergisi yönünden iki farklı durum ortaya çıkmaktadır; Birincisi, eğer ihracata konu malın yurtiçinde alıcı yahut adına hareket eden kişi tarafından (satıcının fabrikasında, deposunda vb işyerinde) teslim alınacağı yönünde satış akdi mevcut ise bu durumda ihracat bedelinin malın teslim edildiği tarihi kapsar dönemde safi kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekecektir. Cümlede geçen “satış akdi” kavramından yazılı aktin kastedildiği düşünülmektedir. Aksi halde gerçekleşen satışın kendisi zaten (sözlü) bir akittir. O halde bu yönde bir sözleşme mevcut değilse ikinci durum olarak ihracata konu malın gümrük hattını geçtiği tarihi kapsayan dönemde mal bedeli beyan konusu yapılabilir.
İhracata ilişkin düzenlenen faturalar ise katma değer vergisi açısından malın gümrük hattını geçtiği tarihin (intaç tarihinin) içinde bulunduğu ayda beyannameye dahil edilecektir.
İlaveten, ihracata konu mal nedeniyle alış ve gider belgelerinde yer alan katma değer vergisi, her hal ve takdirde takvim yılı aşılmamak kaydıyla bu vesikaların yasal defterlere kayıt edildiği dönemde indirim konusu yapılacaktır. (06.04.2018 Tarih ve 30383 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlan 7104 Sayılı Kanunla KDV Kanununun 29’uncu maddesinde yapılan değişiklikle birlikte, indirim hakkı vergiyi doğuran olayın vukuu bulduğu takvim yılını takip eden yıl olarak değiştirilerek KDV indirimi imkânı için süre uzatılmış olup bu uygulama 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe girecektir)
Bir diğer husus otomasyona geçilmezden evvel Gelir İdaresi ile Gümrük İdaresi arasında; beyanname üzerindeki sınır gümrüğünün koyduğu işaretlerin (tarih, kaşe vb) okunamaması, başka sebeplerle şüpheye düşülmesi gibi nedenlerle malın gümrük hattından hangi tarihte geçtiğinin teyidine ilişkin yazışmalar olabilmekteydi. Tüm bu iş ve işlemler ihracattan kaynaklanan iade sürecini olumsuz etkilemekteydi. Uzunca bir süredir vergi dairelerinin otomasyona alınmış olması ve gelir idaresi ile gümrük idaresinin sistemi arasında entegrasyon sağlanmış olması nedeniyle artık malın sınır gümrüğünden geçtiği tarih doğru ve kesin olarak taraflarca bilinebilmektedir.