Hüseyin DEMİR
Yeminli Mali Müşavir
2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında yapılacak yatırımlardan en avantajlı destek sağlanan yatırım konuları özellikle teknoloji yoğun sektörlerden seçilmiş bulunmaktadır. Yatırım teşvik sistemi Türkiye’yi gelişmişlik düzeylerine göre 6 bölgeye ayırmıştır. En büyük destek, gelişmişlik düzeyi en düşük olan 6’ncı bölgeye verilmiş, kademeli olarak gelişmiş bölgelere daha az avantajlar sağlanmıştır. Ancak Türkiye’nin kalkınmasında önem arz eden teknolojisi yüksek ürünler için yapılacak yatırımlarda bölge ayrımı yapmaksızın (İstanbul için farklı uygulamalar mevcuttur) destek düzeyi bakımından farklı yaklaşım benimsenmiştir. Yatırım konularına avantajlı destek esasen 1, 2, 3 ve 4’üncü bölgelere 4’üncü ve 5’inci bölge desteklerinden yararlandırılmak suretiyle verilmektedir. Diğer bir deyişle, zaten 4’üncü bölgede yatırım yapanlar için 4’üncü bölge, 5’inci bölgede yatırım yapanlar için 5’inci bölge desteklerinden yararlanmanın ek bir avantajı bulunmamaktadır. Ancak birinci bölgede yatırım yapanlardan yatırım konuları itibariyle 4’üncü ya da 5’inci bölge desteklerinden yararlanmak ek destek avantajı sağlamaktadır.
DÖRDÜNCÜ BÖLGE DESTEKLERİ
Gerçekleşen yatırım harcamaları üzerinden belli oranlarla kurumlar vergisinde indirim, sgk primi almama, kredi faiz iadesi şeklinde getirilen düzenlemelerle yatırımlar desteklenmektedir. Şartların gerçekleşmesi halinde yararlanılabilecek kurumlar vergisi, SGK işveren primi ve faiz destek toplamı 5.780.000 TL’dir. Yani toplam yatırım harcamasının % 57,8 oranında destek sağlanmaktadır. 2020 yılındaki yatırım harcamaları için kurumlar vergisi desteği % 15 oranında artırımlı uygulandığı dikkate alınırsa destek oranı % 72,8 düzeyine yükselmektedir.
| DESTEKLER | DESTEK TUTARI | AÇIKLAMA |
| Kurumlar vergisi indirimi | 3.000.000 TL | İmalat sektöründe 2020 yılındaki harcamalar için 4.500.000 TL yani % 45 uygulanır. |
| SGK işveren primi | 2.500.000 TL | Yatırım tamamlandıktan sonra ilave istihdam için yararlanılmaya başlanır. |
| Faiz geri ödemesi | 280.000 TL | Yatırımın en fazla % 70’i için faiz desteği verilebilir. |
| Gümrük vergisi | * | *İthal makine ve teçhizat yatırımlarında gümrük vergisi ödenmez. |
| Katma değer vergisi | ** | **İthal ve yerli makine ve teçhizat alımlarında katma değer vergisi ödenmez. |
Peki 4’üncü bölge desteklerinden hangi illerde hangi yatırım konularında yatırım yapanlar yararlanabilir?
Ana başlıklar halinde yatırım konuları :
1- Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı (İlaç/Eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünlerin imalatı hariç),
2- Genel amaçlı makine imalatı,
3- Pompa, kompresör, musluk ve vana imalatı,
4- Mil yatağı, dişli, dişli takımı ve tahrik tertibatı imalatı,
5- Sanayi fırını, ocak ve ocak ateşleyicilerin imalatı,
6- Kaldırma ve taşıma teçhizatı imalatı,
7- Soğutma ve havalandırma donanımı imalatı (Evde kullanıma yönelik olanlar hariç),
8- Gaz veya su gazı jeneratörleri; su ile işleyen asetilen jeneratörleri v.b. gaz jeneratörleri, damıtma veya rektifiye tesisleri,
9- Fitre veya arıtma cihazları (sıvılar için),
10- Yağ ve yakıt filtreleri; içten yanmalı motorlar için hava filtreleri,
11- Temizleme, doldurma, paketleme veya ambalajlama makineleri,
12- Tartı aletleri,
13- Yangın söndürme cihazları,
14- Contalar,
15- Santifüjler,
16- Otomatik satış makineleri,
17- Isı değişikliği yoluyla maddelerin işlenmesini sağlayan makineler
18- Özel amaçlı makine imalatı,
19- Ev aletleri imalatı,
20- Elektrik motoru, jeneratör ve transförmatörlerin imalatı,
21- Elektrik Dağıtım ve Kontrol Cihazları İmalatı,
22- Starter Pistonlu Motorlar İçin Kurşun Asitli Akümülatörler,
23- Nikel-Kadmiyum, Nikel-Demir ve Diğer Elektrik Akümülatörleri,
24- Motor ve taşıtlarda kullanıma yönelik başka yerde sayılmayan elektrikli teçhizat imalatı,
25- Motorlu kara taşıtları imalatı,
26- Demiryolu ve Tramvay Lokomotifleri ile Vagonlarının İmalatı,
27- Motosiklet İmalatı,
28- Sakat Taşıyıcıları İmalatı.
İstanbul hariç Ankara, İzmir başta olmak üzere 1, 2 ve 3’üncü bölgede bulunan illerde yukarıdaki konularda yatırım yapan işletmeler de 4’üncü bölge desteklerinden yararlanabilirler.
BEŞİNCİ BÖLGE DESTEKLERİ
Aşağıda sayılan konularda yatırım yapıldığında, yatırım yapılan bölgeye bakılmaksızın 5’inci bölge desteklerinden yararlanmak mümkündür. Şartların gerçekleşmesi halinde yararlanılabilecek kurumlar vergisi, SGK işveren primi ve faiz destek toplamı 7.850.000 TL’dir. Yani toplam yatırım harcamasının % 78,5 oranında destek sağlanmaktadır. 2020 yılındaki yatırım harcamaları için kurumlar vergisi desteği % 15 oranında artırımlı uygulandığı dikkate alınırsa destek oranı % 90 düzeyine yükselmektedir.
| DESTEKLER | DESTEK TUTARI | AÇIKLAMA |
| Kurumlar vergisi indirimi | 4.000.000 TL | İmalat sektöründe 2020 yılındaki harcamalar için 5.500.000 TL yani % 45 uygulanır. |
| SGK işveren primi | 3.500.000 TL | Yatırım tamamlandıktan sonra ilave istihdam için yararlanılmaya başlanır. |
| Faiz geri ödemesi | 350.000 TL | Yatırımın en fazla % 70’i için faiz desteği verilebilir. |
| Gümrük vergisi | * | *İthal makine ve teçhizat yatırımlarında gümrük vergisi ödenmez. |
| Katma değer vergisi | ** | **İthal ve yerli makine ve teçhizat alımlarında katma değer vergisi ödenmez. |
Bu desteklerden başta İstanbul, Ankara ve İzmir gibi 1’inci bölge illeri olmak üzere 2, 3 ve 4’üncü bölge illerinde yapılan yatırımlar da yararlanabilmektedir.
Bu desteklerden yararlanabilecek yatırım konuları şunlardır :
1- Denizyolu veya havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar.
2- Özel sektör tarafından yapılacak şehirlerarası yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları ile şehir içi yük taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları.
3- Test merkezleri, rüzgar tüneli ve bu mahiyetteki yatırımlar (otomotiv, uzay veya savunma sanayine yönelik olanlar).
4- Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde veya termal turizm konusunda bölgesel desteklerden yararlanabilecek nitelikteki turizm konaklama yatırımları.
5- Asgari ellibin metrekare kapalı alana sahip uluslararası fuar yatırımları (konaklama ve alışveriş merkezi üniteleri hariç).
6- Savunma Sanayii Müsteşarlığından alınacak proje onayına istinaden gerçekleştirilecek savunma alanındaki yatırımlar.
7-Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları (4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununda tanımlanan I. grup madenler ve mıcır yatırımları ile İstanbul ilinde gerçekleştirilecek istihraç ve/veya işleme yatırımları hariç).
8- Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan, kreş ve gündüz bakım evleri, okul öncesi eğitim, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları ile asgari 20 milyon TL tutarındaki hava araçlarının kullanım, tamir ve bakımına yönelik eğitim yatırımları.
9- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımlar.
10- Motorlu kara taşıtları ana sanayinde gerçekleştirilecek asgari 300 milyon TL tutarındaki yatırımlar ve asgari 75 milyon TL tutarındaki motor yatırımları ile asgari 20 milyon TL tutarındaki motor aksamları, aktarma organları/ aksamları ve otomotiv elektroniğine yönelik yatırımlar.
11- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 sayılı Maden Kanununun 2’nci maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları.
12- Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar hariç olmak üzere, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının vereceği proje onayına istinaden, yıllık asgari 500 ton eşdeğer petrol (TEP) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, mevcut durumuna göre en az yüzde yirmi oranında enerji tasarrufu sağlayacak şekilde tasarlanan ve sağlanacak enerji tasarrufu ile yatırımın geri dönüş süresi 5 yıl ve daha az olan enerji verimliliği projesine yönelik yatırımlar.
13- Atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğal gaza dayalı üretim tesisleri hariç).
14- Asgari 50 milyon TL tutarındaki, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) yatırımları ve yer altı doğal gaz depolama yatırımları.
15- Karbon elyaf üretimine veya karbon elyaf üretimi ile birlikte olmak kaydıyla karbon elyaftan mamul kompozit malzeme üretimine yönelik yatırımlar.
16- Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar (US-97 Kodu: 2423, 30, 32, 33 ve 353)
– Eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünlerin imalatı,
– Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı,
– Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı,
– Tıbbi aletler, hassas ve optik aletler ile saat imalatı,
– Hava ve uzay taşıtları imalatı.
17- Maden Kanununa istinaden düzenlenmiş geçerli Arama Ruhsatı veya Sertifikasına sahip yatırımcıların ruhsatlı sahalarında yapacağı maden arama yatırımları.
18- Yenilenebilir enerji üretimine yönelik türbin ve jeneratör imalatı ile rüzgar enerjisi üretiminde kullanılan kanat imalatı yatırımları.
19- Direk soğutmalı slab döküm ve sıcak haddeleme yöntemi ile alüminyum yassı mamul üretimine yönelik entegre yatırımlar.
20- Lisanslı depoculuk yatırımları.
21- Nükleer enerji santrali yatırımları.
22- Araştırma ve referans laboratuvarı, tüketici güvenliği ve enfeksiyon hastalıkları referans laboratuvarı, ilaç ve tıbbi cihaz analiz ve kontrol laboratuvarı ile deney hayvanları üretim test ve araştırma merkezi birimlerinin yer aldığı laboratuvar kompleksi yatırımları.
23- İstanbul ili hariç olmak üzere asgari 6 milyon TL tutarındaki 50 dekar ve üzeri yurtiçinde üretilen sera teknolojilerini de ihtiva eden otomasyona dayalı (bilgisayar kontrollü iklimlendirme, sulama, gübreleme ve ilaçlama sistemi ihtiva eden) sera yatırımları.
24- Asgari 5.000 büyükbaş kapasiteli süt yönlü entegre hayvancılık yatırımları ile komple yeni veya tevsi niteliğindeki asgari 10.000 büyükbaş kapasiteli et yönlü entegre hayvancılık yatırımları.
25- Asgari 5 milyon TL tutarındaki atık geri kazanım yatırımları ve/veya asgari 5 milyon TL tutarındaki bertaraf tesisi yatırımları.
26- Sağlık turizmi kapsamında yaşlı ve/veya engelli bakım köyleri ve esenlik tesisi (wellness) yatırımları.
27- Yukarıda 4’üncü bölge desteklerinden yararlanabilen yatırım konularında gerçekleştirilecek asgari 500 milyon TL tutarındaki yatırımlar.
Saygılarımızla.
KARDEM YMM