1475 sayılı İş Kanunu kıdem tazminatını düzenleyen mülga 14. Maddesi yürürlükteki 4857 sayılı iş Kanununun Geçici 6. maddesiyle Kıdem Tazminatı Fonu kuruluna kadar yürürlükte bırakmıştır. Söz konusu Geçici 6. maddeye göre; “Kıdem Tazminatı için bir Kıdem Tazminatı Fonu kurulur. Kıdem Tazminatı Fonu’na ilişkin kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar işçilerin kıdemleri için 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14 üncü maddesi hükümlerine göre kıdem tazminatı hakları saklıdır.”
Şuan kıdem tazminatı, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi hükümleri gereği; “Yasa kapsamına giren işçilerin iş sözleşmelerinin; işveren tarafından haklı sebepler dışında, İşçi tarafından haklı sebeplerle, muvazzaf askerlik sebebi ile, bağlı bulundukları sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık, emeklilik veya malûllük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla feshedilmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde, işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye ( kıdem tazminatı tavanını geçmemek koşuluyla) 30 günlük (giydirilmiş) ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmesini” öngörmektedir.
Kıdem Tazminatı Fonunun Kurulması Tasarısının Hükümleri:
- Bu kanunun amacı kapsamına giren işçilere ve hak sahiplerine belirtilen esaslara göre kurulacak Kıdem Tazminatı Fonundan hak edecekleri kıdem tazminatının ödenmesi ve bu tazminatın güvence altına alınmasıdır (Mad/1).
- Kıdem Tazminatı Fonu, Yönetim Kurulu tarafından işletilir ve yönetilir. Fon Yönetim Kurulu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının önerisi üzerine müşterek kararname ile atanacak bir temsilci ile en fazla işvereni temsil eden işveren konfederasyonu tarafından seçilen iki ve en fazla işçiyi temsil eden işçi konfederasyonunca seçilen bir üyeden oluşur (Mad/4).
- Bu kanunun kapsamına giren işçiler,
- Bağlı oldukları kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı bağlanması yahut toptan ödeme almak amacıyla hizmet akitlerini feshetmeleri halinde,
- İşverence hizmet akdinin feshedilmesi durumunda işçinin hak kazandığı yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla ilgili kuruma veya sandığa başvurması halinde,
- Adına en az 10 yıl Fona prim ödenen işçinin isteği halinde,
- İşçinin ölümü halinde kanuni mirasçıları, kıdem tazminatına hak kazanırlar (Mad/7).
- İşçilere veya hak sahiplerine Fona prim ödenmiş olan her tam yıl için prim hesabına esas olan ücretinin otuz günü tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için veya toplam prim ödeme süresi bir yılın altında kalanlar için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. Kıdem tazminatına esas alınacak ücret, işçinin çalıştığı ve adına prim yatırılan son takvim yılının ortalamasıdır. Prim ödenen toplam süre bir yılın altında ise, prim yatırılan ayların ortalaması esas alınır. Aynı kıdem süresi için birden fazla kıdem tazminatı ödenmez. Kıdem tazminatının hesabında ve primlerin tahsilinde esas alınacak ücretlerin en az miktarı İş Kanunu’nun 33 üncü maddesine göre belirlenen asgari ücret, üst sınırı ise Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre ödenecek azami emeklilik ikramiyesi miktarıdır (Mad/8).
- Kıdem Tazminatı Fonuna ödenecek aylık prim miktarı maddenin 2’nci fıkrası hükümlerine göre hesaplanacak aylık kazancın % 3’ünü geçmemek koşulu ile Fon yönetim kurulunun önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir (Mad/13).
Fon yasasının yürürlüğünden sonra işe girecek olanlara ise kıdem tazminatları işverenlerince 30 günlük çıplak ücret veya 20 günlük giydirilmiş ücret tutarında ödenir. İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında bir “Kıdem Tazminatı Garanti Fonu” oluşturulur. İşverenlerce ödenmekte olan SSK. Primi İşveren Payının ya da işverenlerce ödenmekte olan İşsizlik Sigortası priminin %0.5’i bu fona aktarılır. İşverenin ödeme aczine düşmesi, ya da iflas veya konkordato ilan etmesi vb. nedenlerle işvereninden kıdem tazminatını yasal yollarla tahsil olanağı bulunmayanlara tazminatları bu fondan ödenir. Kıdem Tazminatı Garanti Fonunun oluşumu ve uygulaması ile ilgili usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.