Bülten: 2019-36 Oto Galericilerin İkinci El Araç Alım Satımındaki KDV Sorunlardan Bir Tanesi Daha Çözüldü

Son dönemlerde ikinci el oto alım satımı ile iştigal eden ve galerici olarak adlandırılan esnaf grubunun yapısal ve kronik sorunlarına peşpeşe güzel dokunuşlar gerçekleştirildi.

Bunlardan ilki, geçtiğimiz yıl ikinci el oto alım satımı ile iştigal eden mükelleflerin rahatlatılması, kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla 7104 sayılı Kanun ile 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yapılan “İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, katma değer vergisi mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dahil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrah, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutardır.” düzenlemesiydi.

Nitekim bu düzenleme yapılmazdan evvel, KDV’siz alınan aracın satışı esnasında (maliyet + kar/komisyon) toplam satış bedeli üzerinden KDV hesaplanmakta, doğan vergi ise esnafa ve nihai tüketiciye haksız ve ağır gelmekteydi. O sebeple de bu sorun sektörde kayıt dışılığı teşvik etmekteydi. Çünkü her sorun kendi çözümünü üretiyordu; oto galericiler bu durumdan kaçınmak için alım satımını yaptıkları araçları kendi üzerlerine almaksızın, doğrudan müşterisini bulduktan sonra alıcının adına devrederek neticede yine aradaki komisyon kadar belge düzenliyorlardı. Hiç belge düzenlenmemesi durumunda ise işlem tamamen kayıtdışı gerçekleşiyordu.

Bu sorunun çözümü amacıyla, 7104 sayılı Kanun ile 3065 sayılı Kanunun (23/f) maddesi yukarıda yer aldığı şekilde değiştirilerek, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle uğraşan mükellefler tarafından KDV mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı tesliminde KDV matrahı, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutar olarak belirlendi.   Yapılan bu değişiklikle, KDV mükellefi olmayanlardan veya istisna kapsamında KDV ödenmeksizin alınan ikinci el motorlu kara taşıtlarının satışında düzenlenecek faturalarda alış bedeli ile satış bedeli arasındaki fark üzerinden KDV hesaplanması sağlandı. Aslında olması gereken mevcut fiili durum, resmi hale getirilmiş oldu.

Ancak kervan yolda düzülür misali, bazı hususların gözden kaçmış olduğu uygulamada ortaya çıktı.  Çünkü sektördeki sorunlardan bir tanesi de binek otomobillerde KDV indirimi sorunu idi. KDV Kanununun mantığı gereği bir mal alınırken yüklenilen KDV’nin o malın satışı esnasında hesaplanan KDV ile kıyaslanması ve aradaki farkın ödenecek KDV olarak beyan edilip ödenmesi esastır. Gelir Vergisinin mantığı gereği yine o malın alımı için katlanılan (KDV hariç) maliyetin o malın satımı esnasında tahakkuk eden (Hesaplanan KDV hariç) satış bedeli ile kıyaslanması ve aradaki farkın kar/zarar hesabına alınması esastır.  O sebeple KDV’nin indirim konusu yapılmak yerine maliyet olarak dikkate alınıp hasılat ile kıyaslanmak zorunda bırakılması her iki Kanunun da işleyiş sistemine ters gelmekte bu durum hesaplama, kayıt ve beyanlarda mantık hatası vermektedir.

Bilindiği üzere (esas faaliyet konusu bunların işletmeciliği olanlar hariç olmak üzere) binek otomobillerin alımında ödenen KDV indirim konusu yapılamamakta, gider ve maliyet olarak dikkate alınmaktadır. Oysa aynı binek otomobilin satışı esnasında ise %1 KDV’li fatura düzenlenmektedir.

Örneğin; sürücü kursu, taksicilik şirketi, rent a car gibi (esas faaliyet konusu binek oto ile işletmecilik yapmak olan) şirketlerden ikinci el olarak satın alınan binek otomobil nedeniyle ödenen %18 KDV indirilemeyerek maliyete dahil edilmekte, bunların tekrardan satışa konu olması durumunda ise %1 KDV hesaplanarak tahsil ve beyan edilmektedir. Bu durum ise “İnd KDV – Hes. KDV”, “maliyet-hasılat” denklemlerini bozmaktadır.

Bu sorunun aşılması için de, 22/03/2019 tarih ve 30722 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 845 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile; ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerin, %18 oranında KDV ödeyerek satın aldıkları araçların satışında da % 1 yerine % 18 oranında KDV hesaplamalarına imkan tanındı. 22 Mart 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe giren bu düzenleme sayesinde, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerin; sürücü kursu, taksicilik şirketi, rent a car gibi esas faaliyet konusu bunların işletmeciliği olan mükelleflerden %18 KDV ödeyerek aldıkları ikinci el binek otomobilleri yine % 18 KDV hesaplayarak satmalarına imkan sağlanmış oldu.

Aynı gün içerisinde Hazine ve Maliye Bakanlığının web sitesine, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal eden mükellefler tarafından alım satıma konu edilen binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen KDV tutarlarının indirim konusu yapılmasının 22 Mart 2019 tarihi itibariyle uygun görüldüğüne ilişkin tebliğ taslağı kamoyunun bilgisine sunuldu.

Akabinde bu taslak, 26 Seri No.lu KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Tebliğ olarak 22/03/2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 28/03/2019 tarih ve 30728 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.

Tebliğe göre, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal eden mükellefler, 22/03/2019 tarihinden sonra alım-satıma konu etmek üzere satın aldıkları binek otomobillerin alış belgelerinde gösterilen KDV’yi indirim konusu yapabilecekler.

Bu mükelleflerce;

– %1 KDV oranı uygulanarak satın alınan binek otomobillerinin tesliminde %1,

– %18 KDV oranı uygulanarak satın alınan binek otomobillerinin tesliminde %18

KDV oranı uygulanacaktır.

Diğer taraftan, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal eden mükellefler tarafından 22/03/2019 tarihinden önce (satılmak üzere) alınan, ancak 22/03/2019 tarihi itibarıyla henüz satılmamış olup, ticari mal stoklarında bulunan binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen ve daha önce indirim konusu yapılamayan KDV tutarlarının, bu araçların teslim edildiği döneme ilişkin KDV beyannamesinde indirim konusu yapılması uygun görülmüştür.

Ancak, söz konusu binek otomobillerin daha önce maliyetine dahil edilen KDV tutarlarına ilişkin kayıtların düzeltilmesi gerektiği tabiidir.

İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal eden mükelleflerin alım-satım amacı dışında satın aldıkları ve işletmede kullandıkları binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı tabiidir.

İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal edenler, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında işletmesi adına yetki belgesi alan tacirler ile esnaf ve sanatkârlardır.

İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal etmekle birlikte henüz yetki belgesi almamış olanlar, anılan Yönetmeliğe göre yetki belgesi alınması için verilen süre ile sınırlı olmak üzere yetki belgesi olmaksızın, bu kapsamda işlem yapabilirler.

Tebliğde yer alan ve yukarıda özetlenen düzenleme sonrası, sektörde son derece gereksiz yere yaşamak zorunda kalınan, ticaretin işleyişine aykırı olduğu gibi kanunların dahi işleyiş sistemine ve mantığına da aykırı olan sorunlardan bir tanesi daha çözüme kavuşturulmuş oldu.

Yukarıda yer alan açıklamaların yer aldığı ikincil mevzuatta, örneklere yer verilmediği için konu soyut kalmakta o sebeple fiili uygulayıcıları haricinde, daha önce böyle bir durumla karşılaşmamış ilgililer konuyu canlandırmakta güçlük çekmektedirler.

Konuya açıklık getirmesi amacıyla değişik varyasyonlara göre hazırlanan örnekler aşağıdaki gibidir.

(Geçtiğimiz yıl yaşanan kur atakları karşısında alınan ekonomik tedbirler kapsamında ticari araçların teslimindeki %18 KDV oranı  %1’e indirilmiş ve bu indirim önce 31/03/2019 tarihine kadar uzatılmış akabinde 21 Mart 2019 tarlihli Resmi Gazetede yayımlanan 843 sayılı Karar ile 30 Haziran 2019 olarak yeniden revize edilmiştir.  Normalde 31.06.2019 tarihine kadar ticari araç alım satımlarında KDV oranı geçici olarak %18 yerine %1 olmasına karşın daha iyi anlaşılabilmesi için örneklerde bu durum ihmal edilmiştir.)

Örnek 1 : Öğretmen Ali, 90.000,00 TL’ye satın aldığı otomobilini, model yükseltmek için mesai arkadaşı Öğretmen Bekir’e 100.000,00 TL’ye satmıştır.

Alıcı ve satıcı devlet memuru olup her ikisinin de gerçek usulde mükellefiyet kaydını gerektirir bir durum söz konusu değildir. Kâr amacı gütmeksizin gerçekleşen arızi nitelikteki bu alışverişten dolayı gerek alıcının gerekse satıcının vergisel yönden herhangi bir mükellefiyet kaydı açtırma, beyan ve bildirimde bulunma vb ödev ve yükümlülükleri yoktur.

Örnek 2 : Öğretmen Ali, 90.000,00 TL’ye aldığı otomobilini model yükseltmek için oto galericilik yapan arkadaşı Cemil’e 100.000,00 TL’ye satmıştır. Cemil ise otomobili aynı gün içerisinde ortak arkadaşları Bekir’e 110.000,00 TL’ye satmıştır.

Cemil (İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında) ticari faaliyet yapan gerçek usulde gelir vergisi ve KDV mükellefiyeti olan, bilanço usulüne tabi bir mükelleftir. Cemil, tevkifat yapmaksızın Öğretmen Ali adına gider pusulası düzenleyerek önce otomobili portföyüne almalıdır.  Bu şekilde düzenleyeceği belgede yer alan tutar aynı zamanda Galerici Cemil’in gelir vergisi açısından Satılacak! Malının! Maliyeti olacaktır.

Akabinde satış gerçekleştiğinde Cemil tarafından mükellefiyet durumuna bakmaksızın Bekir adına toplamda 110.000,00 TL fatura kesilmesi gerekmekte olup fatura satırlarının içeriğinin aşağıdaki gibi olması gerekir;

A Maliyet /Araç Alış Bedeli 100.000,00
b= [ (a-d) / 1,01] Alış Satış Farkı (Komisyon veya kazanç) 9.900,99
c= (b * 0,01) %1 KDV (Komisyona isabet eden) 99,01
d= (a+b+c) Toplam Tutar / Araç Satış Bedeli 110.000,00

 

Düzenlenen bu faturanın 100.000,00 TL’lik kısmının “Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel” satırına alınması gerekmektedir.

Alış satış arasındaki KDV hariç fark olan 9.900,99 TL ile ve bu tutara isabet eden %1 oranındaki 99,01 TL’nin ise “Tevkifat Uygulanmayan İşlemler“ satırına alınması gerekmektedir.

”Teslim ve Hizmetlerin Karşılığını Teşkil Eden Bedel” toplamının ise 99.900,99 TL olması gerekmektedir.

Örnekte görüldüğü üzere; Galerici Cemil, alış esnasında KDV indiremediği halde eskiden satış esnasında 110.000,00 TL’nin tamamı üzerinden KDV ayrıştırması gerekirken, 7104 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrası, alım satım arasındaki net fark içinden KDV ayrıştırma imkanına kavuşmuş bu suretle bu alış veriş işleminde yarattığı net katma değer kadar ( 9.900,99 TL) üzerinden (%1 oranında 99,01 TL) net KDV hesaplar duruma gelmiştir.

Bu durumda Galerici Cemil açısından [(YİS – STMM)= Brür Kar] denklemi [(109.900,99 – 100.000,00) = 9.900,99 TL] şeklinde olacak, [(Hes. KDV – İnd KDV)= Ödn. KDV] denklemi ise  [(99,01 – 0)= 99,01 TL] şeklinde olacaktır.

Örnek 3 :  Araba kiralama (Rent A Car) faaliyeti haricinde başkaca bir faaliyeti bulunmayan  Bay Acar, sezon başında işletmek üzere 118.000,00 TL’ye sıfır otomobil satın almıştır. Araç alış bilgileri aşağıdaki gibidir.

a= (g/1,18) / (1+35) Aracın Vergisiz Bedeli 74.074
b (Kanuni oran) ÖTV Oranı 0,350
c =(a*b) ÖTV Tutarı 25.926
d (Kanuni oran) KDV Oranı 0,180
e=(a+b) * (1+d) KDV Tutarı 18.000
f= (c+e) Vergiler Toplamı 43.926
g= Fatura toplamı, yahut (a+f) Genel Toplam 118.000

 

Esas faaliyet konusu oto kiralama işi olması nedeniyle Bay Acar, bu amaçla satın almış olduğu araca ilişkin faturada yer alan 18.000,00 TL KDV’yi indirim konusu yapabilecektir.

Bay Acar, kiralama faaliyetinde kullanmak üzere satın aldığı sıfır otomobili kısa bir müddet işlettikten sonra müşteri memnuniyeti sağlamadığı gerekçesiyle döviz artışını dikkate alarak TL bazında aynı fiyata galericilik yapan Cemil adlı esnafa satmıştır.

Acar tarafından Cemil adına (100.000,00 + 18.000,00)= 118.000,00 TL tutarında KDV dahil araç satış bedeli faturası tanzim edilmesi gerekmektedir.

Yeni duruma göre Galerici Cemil, mükellefiyeti adına düzenlenen faturada yer alan 18.000,00 TL’yi indirim konusu yapabilecek, kendisi için ticari emtia mahiyetindeki aracın bedeli olan 100.000,00 TL’yi ise ticari emtia kapsamında stoklara alacaktır.

Örnek 4 : Galerici Cemil, esas faaliyet konusu oto kiralama işi olan Acar adlı mükelleften KDV dahil (100.000,00 + 18.000,00)= 118.000,00 TL’ye satın aldığı binek otoyu, kur artışının da etkisiyle %18 KDV dahil (118.644,07 + 21.355,93)=140.000,00 TL’ye  mali danışmanlık hizmeti aldığı X-YMM A.Ş.’ye satmıştır.

Galerici Cemil, alışı esnasında %18 KDV ödediği bu araç için satışı esnasında da %18 KDV hesaplamıştır.

X-YMM A.Ş., esas faaliyet konusu mali danışmanlık olması nedeniyle satın almış olduğu binek otoya ait adına düzenlenen faturada yer alan 21.355,93 TL tutarındaki KDV’yi indirim konusu yapamayacak, KDV dahil (118.644,07+21.355,93)=140.000,00 TL tutarındaki araç alım bedelini diğer masraflarla birlikte 254 nolu Hesaba almak suretiyle aktifleştirecek ilk yıl için KDV dahil toplam maliyet bedeli üzerinden kıst amortisman hesaplayacaktır. (İndirim konusu yapılamayan bu KDV’nin gider yazılması mümkündür)

Örnek 5 : (İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında) Galericilik yapmakta olan Cemil, X-YMM A.Ş.’den %1 KDV dahil 100.000,00 TL’ye almış olduğu ikinci el binek otomobili KDV dahil 110.000,00 TL’ye herhangi bir müşteriye ( vergiden muaf çiftçiye, öğretmene, X A.Ş’ye, Y Ltd. Şti.’ye vs, vs) satmıştır.

Bu durumda;

– Alış işlemi esnasında X -YMM A.Ş. tarafından Cemil adına  %1 KDV’li (99.009,90 + 990,10) = 100.000,00 TL tutarında fatura kesilmesi,

– Satış işlemi esnasında ise Cemil tarafından yeni alıcı adına yine %1 KDV’li (108.910,89 + 1.089,11)=  110.000,00 TL tutarında fatura kesilmesi,

gerekmektedir.

Bu durumda Galerici Cemil, alım satım esnasında yarattığı (108.910,89- 99.009,90)= 9.900,99 TL tutarındaki katma değerin (1.089,11- 990,10)= 99,01 TL tutarındaki KDV’sini Hazineye ödeyecektir.

Örnek 6 : (İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında) Galericilik yapmakta olan Cemil, Y İnşaat A.Ş.’den (%18 KDV dahil) 100.000,00 TL’ye almış olduğu (ticari araç kapsamındaki) ikinci el açık kasa pikapı KDV dahil 110.000,00 TL’ye herhangi bir müşteriye ( vergiden muaf çiftçiye, öğretmene, X A.Ş’ye, Y Ltd. Şti.’ye vs, vs) satmıştır.

Bu durumda;

– Alış işlemi esnasında Y İnşaat A.Ş. tarafından Cemil adına  %18 KDV’li (84.745,76+15.254,24)= 100.000,00 TL tutarında fatura kesilmesi,

– Satış işlemi esnasında ise Cemil tarafından yeni alıcı adına yine %18 KDV’li (93.220,34 + 16.779,66) 110.000,00 TL tutarında fatura kesilmesi,

Bu durumda Galerici Cemil, alım satım esnasında yarattığı (93.220,34 – 84.745,76)= 8.474,58 TL tutarındaki katma değerin (16.779,66 – 15.254,24) = 1.525,42 TL tutarındaki KDV’sini Hazineye ödeyecektir.

Örnek 7 : (İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında) Galericilik yapmakta olan Cemil, herhangi bir mükelliyet kaybı bulunmayan, çiftçilik yapmakta olan Dursun’dan 100.000,00 TL’ye almış olduğu (ticari araç kapsamındaki) ikinci el açık kasa pikapı 110.000,00 TL’ye herhangi bir müşteriye ( vergiden muaf çiftçiye, öğretmene, X A.Ş’ye, Y Ltd. Şti.’ye vs) satmıştır.

Bu durumda;

– Alış işlemi esnasında Çiftçi Dursun adına Cemil tarafından Cemil 100.000,00 TL tutarında gider pusulası düzenlenmesi,

– Satış işlemi esnasında ise Cemil tarafından yeni alıcı adına fatura kesilmesi, faturada satış bedelinin tamamı üzerinden değil, alım-satım arasındaki fark üzerinden %18 oranında KDV ayrıştırılması gerekmektedir.

Bu durumda Galerici Cemil, alım satım esnasında yarattığı (108.474,58 – 100.000,00)= 8.474,58 TL katma değerin [(Hesaplanan KDV – İndirilecek KDV= Ödenecek KDV)], (8.474,58 – 0) = 1.525,42 TL tutarındaki vergisini Hazineye ödeyecektir.

Örnek 8 : Galerici Cemil, sürücü kurusu işletmeciliği yapan bir mükellef tarafından eğitim amaçlı kullanılan otobüsü tekrar satmak üzere 118.000 TL’ye satın alarak portföyüne almıştır. Sürücü kursu tarafından satış işlemini müteakip süresinde ve usulünce düzenlenen %18 KDV dahil (100.000,00 +18.000,00)= 118.000,00 TL tutarındaki 28 Şubat 2019 tarihli fatura Galerici Cemil tarafından kabul edilmiş kayıt ve beyanlarına dahil ettirilmek üzere muhasebe ofisine gönderilmiştir.

28/03/2019 tarih ve 30728 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe giren 26 Seri No.lu KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Tebliğ ile getirilen imkan gereğince Galerici Cemil, (22 Mart 2019 tarihinden önce) adına düzenlenen bu faturada yer alan ve daha önce stoklara alınmış olan 118.000,00 TL’yi 100.000,00 TL olarak düzelterek 18.000,00 TL’lik KDV’yi  isterse indirim  konusu yapabilecektir.

Otobüsü satması durumunda, satış bedeli üzerinden aynı oranda ayrıştırma yaparak KDV hesaplaması ve stoklardan da 100.000,00 TL düşerek Satılan Ticari Mallar Maliyetine eklemesi gerekmektedir.

Share: