213 Sayılı Vergi Usul Kanunu, Gümrük İdareleri tarafından alınan vergi resim ve harçlar hariç genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanan usul kanunudur.
Her bir verginin özel kanununda o vergiye ilişkin konular detaylı olarak belirlenmiş olup genel konular için ise Vergi Usul Kanuna atıf yapılmıştır, yahutta Vergi Usul Kanununda konu kesin olarak hükme bağlanmıştır.
Örneğin her bir verginin özel kanununda o vergiye ilişkin beyannamenin ne zaman verileceğine dair hüküm mevcut olmakla birlikte tüm beyannameler için verilme süresinin uzatılmasına ilişkin ortak hüküm ise 213 sayılı VUK’nda mevcuttur.
Nitekim anılan Kanun’un Beyanname verme ve ödeme sürelerinde yetki başlıklı Mükerrer Madde 28’inci maddesine göre “Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, beyannamelerin verilme ve ödeme sürelerinin son gününü, kanunî süresinden itibaren bir ayı geçmeyecek şekilde yeniden belirlemeye yetkilidir.”
Mevcut Kanunlar’ın yürürlüğe girdiği tarihten bu tarafa, ekonomk ve teknolojk gelişmelere bağlı olarak bir beyannamenin hazırlanması için gereken iş ve işlemler ve buna bağlı olarak meslek mensuplarının harcalamaları gereken birim işgücü ihtiyacı artmış, ilaveten üzerine bir de (ÖTV, Ba-BS formları gibi) yeni vergiler ile beyan ve bildirim türleri uygulamaya girmiş ancak kanunlarda yer alan beyan ve bildirim sürelerinde bir değişiklik olmamıştır.
O sebeple son dönemlerde aşırı yoğunluktan dolayı sık sık beyannamelerin kanuni süresi içerisinde hazırlanmasının gecikmesi nedeniyle meslek mensupları ve mükellefler ile bunların oluşturduğu mesleki kuruluşların isteği ile beyanname verme sürelerinin uzatılmasının talep edilmesi süreklilik arzeder hale gelmiş, öyleki son 15 yıl içerisinde hemen hemen her yıl yıllık gelir vergisi beyanname verme süresi uzatılmak zorunda kalınmıştır.
İşin acı yönü, özellikle geçtiğimiz son üç ay içerisinde aşırı işyogunluğu ve sorumluluk duygusunun yükseklilğine bağlı stresten dolayı meslek mensuplarının işbaşında vefaat haberleri duyulur olmuştur.
Maliye Bakanlığı bu soruna duyarsız kalmamış, mükellef odaklı ve çözüme dönük yaklaşım sergileyerek, Kanunun verdiği yetkiyi kullanarak, beyannme verme sürelerini bir defaya mahsus olmaksızın kalıcı olarak uzatmıştır.
Bu amaçla, 29 Mart 2019 tarih ve 115 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile, 1 Nisan 2019 tarihinden itibaren verilmesi gereken Muhtasar, Damga Vergisi, Katma Değer Vergisi, Kurumlar Vergisi, Yıllık Gelir Vergisi ve Geçici Vergi Beyannamelerinin verilme süreleri, tek seferde ödenen vergilerde ödeme süresinin, taksitle ödenen vergilerde ise ilk taksit ödeme süresinin son günü bitimine kadar uzatılmıştır.
Söz konusu Sirküler ile yapılan düzenlemeden sonra, beyanname türleri itibarıyla yeni beyanname verme ve ödeme süreleri aşağıdaki gibi olmuştur;
| Beyanname Türü | Beyanname Verilme Zamanı | Ödeme Zamanı |
| Muhtasar | Takip eden ayın 26’sı | Takip eden ayın 26’sı |
| Damga Vergisi | Takip eden ayın 26’sı | Takip eden ayın 26’sı |
| Katma Değer Vergisi | Takip eden ayın 26’sı | Takip eden ayın 26’sı |
| Yıllık Gelir Vergisi (Basit Usul) | Şubat Ayının son günü | Şubat Ayının son günü |
| Yıllık Gelir Vergisi | Mart Ayının son günü | Mart Ayının son günü |
| Kurumlar Vergisi | Nisan Ayının son günü | Nisan Ayının son günü |
| Geçici Vergi 1. Dönem | 17 Mayıs | 17 Mayıs |
| Geçici Vergi 2. Dönem | 17 Ağustos | 17 Ağustos |
| Geçici Vergi 3. Dönem | 17 Kasım | 17 Kasım |
| Geçici Vergi 4. Dönem | 17 Şubat | 17 Şubat |
Tablo tetkik edildiğinde, her bir vergi türü itibariyle beyanname verme süresinin o verginin ödeme süresine ötelendiği görülmektedir. Yani eskiden her bir verginin beyanname verme süresi ile ödeme süresi arasında 2 veya 3 gün boşluk varken bu defa o verginin beyannamesinin verilme süresi ödeme süresine eşitlenmiş/ötelenmiş oldu.
Diğer taraftan kendilerine özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerin beyanname verme süreleri de yukarıdaki esaslar dahilinde ödeme süresinin son gününe kadar uzamış olmaktadır.
Bu durumda, ödeme sürelerinde herhangi bir değişiklik yapılmadığından, beyannamenin verilme süresinin son gün/saatinde beyannamede yer alan verginin de ödenmiş olması gerekecektir. O sebeple mükelleflerin nakit dengelerini yeni duruma göre ayarlamaları önem arzetmekteidr.
Beyanname kanuni süresinde vermiş olmakla birlikte, beyanname üzerinden tahakkuk eden verginin tahsilinin/ödemesinin kanuni süresinde yapılmamış olması ise bir diğer usul kanunumuz olan 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir.
Söz konusu Kanun’un Gecikme Zammı, Nispet ve Hesabı başlıklı 51. Maddesine göre; Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı (2 sayılı Cumhurbaşkanı Karar ı05/09/2018 Tarihinden İtibaren geçerli olmak üzere) %2 oranında gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesap edilir.Gecikme zammı bir liradan az olamaz.
Kanun metninden de anlaşıcağı üzere, gecikme zammının günlük olarak hesaplanıyor olması dolayısıyla (nasılsa gecikme zammı çok bir şey tutmaz düşüncesiyle), takakkuk eden verginin bir yada birkaç gün sonra ödenmesinde çok sakınca görülmediği düşünülecek olsa da böyle durumlarda vergiye uyumlu mükellef statüsünde olan mükellefler bu statülerini kaybedeceklerinden kendilerine tanınan %5’lik vergi indirimminden faydanlanma haklarını da kaybedeceklerdir. Bu durumda tahakkuk eden vergiyi kanuni süresinde ödemeyen mükellefin kaybı tahmininden daha fazla olacaktır.
O sebeple beyannmae dönemlerinde mükelleflerin meslek mensupları ile sıkı iletişim içesinde olmaları, gerekli bilgi ve belgeleri son günü beklemeksizin ofislere iletmeleri ve muhtemel tahakkuk tutarlarını öğrenerek bu tutarda likit kalmaları bundan sonra daha da önem arzetmektedir.