10.12. 2018 tarihli ve 30621 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 29/11/2018 tarihli ve 7153 sayılı Çevre Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 2872 sayılı Çevre Kanununda bazı değişiklikler yapılmıştı. Yapılan bu değişikliklerle, 01 Ocak 2019 tarihinden gererli olmak üzere; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na geri kazanım katılım payı, plastik poşet ve plastik ambalaj kullanımının azaltılması, depozito uygulaması ve kirliliğin önlenmesine yönelik teminat alınması konularında Yönetmelik ile düzenleme yapma yetkisi verilmiş, Yurt içinde piyasaya arz edilen Çevre Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan söz konusu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edilmesi uygulaması getirilmişti.
Nitekim yılbaşından bu tarafa kaynakların verimli yönetimi ve plastik poşetlerden kaynaklanan çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla plastik poşetler satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye taban ücret olan 25 kuruştan ücret karşılığı verilmeye başlandı.
İlk düzenlemede geri kazanım katılım paylarının ürünün piyasaya sürüldüğü tarihi takip eden ayın on beşine kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına beyan edilerek beyanı takip eden ikinci ayın son gününe kadar Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına ödenmesi öngörülmüştü. Kanuna aykırı olarak geri kazanım katılım payını ödemediği tespit edilenlere ise katılım payı tutarının %20 fazlası idari para cezası olarak verilecek, ayrıca plastik poşetleri ücretsiz verdiği tespit edilen satış noktalarına ise depo alanı hariç kapalı satış alanının her metrekaresi için 10 Türk lirası idari para cezası verilecekti.
Kanunun Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra en çok merak edilen konulardan bir tanesi de poşet beyannamesinin nereye ne şekilde kim tarafından verileceği oldu. Çünkü mükelleflere ait beyan ve bildirimlerin tamamının ne zaman nereye ne şekilde verileceği temel kanunlara istinaden düzenlenen ikincil mevcuatta detaylı şekilde düzenlenmiş olmasına rağmen, ivedi şekilde ele alınan ve yasalaşan poşet beyannmesi hususunda yasal alt yapı yetersizdi.
Nitekim Ocak ayında yürürlüğe giren bu uygulamaya ilişkin ilk beyan ve bildirimlerin Şubat ayında yapılması beklenirken, tam bir belirsizlik havası oluştu. Tüm gözler 3568 sayılı Yasa Kapsamında yetki almış (SMMM, YMM) meslek mensuplarına çevrildi, ancak Yasada poşet beyannamelerinin 3568 sayılı Yasa kapsamında sözleşme imzalanmış meslek mensuplarınca verileceği yönünde bir düzenleme yoktu. Yine kısa süreli yaşanan karmaşa ve şokun ardından, bu hususta eksik düzenleme yapıldığı fark edildi, 22 Şubat 2019 tarihli ve 30694 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7166 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair Kanunun ile 2872 sayılı Çevre Kanunu’nda yapılan değişiklikle konu kısmen netlik kazandı.
7166 sayılı Kanun’un 2872 sayılı Çevre Kanunu’nda değişiklik yapan maddleri aşağıdaki gibidir;
MADDE 3 – 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun ek 11 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“Geri kazanım katılım payları ürünün piyasaya sürüldüğü/ithal edildiği tarihi takip eden ayın yirmi dördüncü günü sonuna kadar ilgililerin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar tarafından ise Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenecek vergi dairesine beyan edilerek aynı ayın sonuna kadar ödenir. Katılım payının süresinde beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin tespiti halinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının bir ay içinde ödenmesi gerektiği ilgiliye tebliğ edilir. Süresinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının beyan edilmesi gereken son günden ödendiği tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı oranında faiz uygulanarak aynı Kanuna göre tahsil edilir. Bu madde kapsamında tahsil edilen tutarlar genel bütçeye gelir kaydedilir.”
“Hazine ve Maliye Bakanlığı, geri kazanım katılım payının beyan ve ödeme sürelerini kanuni süresinden itibaren bir ayı geçmeyecek şekilde yeniden belirlemeye yetkilidir.
Geri kazanım katılım payı beyannamelerinin verilme sürelerini; kapsama girenlerin sektörleri, gayrisafi işhasılatları, istihdam edilen işçi sayıları dikkate alınarak il ve ilçe sınırları itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte aylık, üç aylık veya altı aylık dönemler halinde tespit etmeye; beyannamelerin şekil, içerik ve eklerini belirlemeye, beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesine zorunluluk getirmeye, bu beyannamelerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususunda izin vermeye, bu kişileri aracı kılmaya veya zorunlu tutmaya ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye, Bakanlığın görüşünü alarak, Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.”
MADDE 4 – 2872 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 4- Ek 11 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca 2019 yılının Ocak ve Şubat aylarına ilişkin verilmesi gereken beyannameler 24/4/2019 tarihine (bu tarih dâhil) kadar verilir ve bu beyanlar üzerine ödenmesi gereken geri kazanım katılım payları 30/4/2019 tarihi mesai saati bitimine kadar ödenir.”
Yasa maddelerinden de anlaşılacağı üzere, yapılan bu değişiklikler sonrasında; geri kazanım katılım payları ürünün piyasaya sürüldüğü/ithal edildiği tarihi takip eden ayın yirmi dördüncü günü sonuna kadar ilgililerin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilecek olup daha önceki düzenlemede, payın takip eden ayın onbeşine kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına beyan edilme zorunluluğu bulunuyordu. Böylece beyan ve ödeme süresi muhtasar ve KDV beyannamelerinin süresinden de öte atılmış oldu. Bu durum gerek mükelleflere muhtemelen bu yeni beyanı sırtlamak zorunda kalacak olan meslek mensuplarına nefes aldırcaktır.
İlaveten Hazine ve Maliye Bakanlığın’a geri kazanım katılım payının beyan ve ödeme sürelerini kanuni süresinden itibaren bir ayı geçmeyecek şekilde yeniden belirleme konusunda yetki verilmiş ancak 2872 sayılı Kanunun Poşet Ücreti başlıklı Ek 13’üncü maddesinde bir değişiklik yapılmamış olup bu maddedeki düzenlemelere ilişkin usul ve esasların belirleme yetkisi halen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na aittir.
Yine geçici madde ile Ocak ve Şubat ayına ait beyannamelerin Mart ayına ilişkin beyan süresi içerisinde beyan edilmesi hususunda mükelleflere hak tanınmış olup bu süre içerisinde gerek Hazine ve maliye Bakanlığı gerekse Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılacak düzenlemelerle konunun netliğe kavuşacağı beklenmektedir.
Çünkü mevcut haliyle yapılan yasal düzenleme, beyan sürelerinin ayın onbeşinden ayın yirmidördüne ötelenmesi ve yaşanan belirsizlik nedeniyle mükelleflerin cezalı duruma düşmemeleri için Ocak ve Şubat dönemi beyanlarının verilme sürelerinin ötelenmesi haricinde esaslı bir yenilik içermemektedir. Ancak görünen o ki; “Hazine ve Maliye Bakanlığı …beyannamelerin şekil, içerik ve eklerini belirlemeye, beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesine zorunluluk getirmeye, bu beyannamelerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususunda izin vermeye, bu kişileri aracı kılmaya veya zorunlu tutmaya ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye,…. yetkilidir.” ibaresinin verdiği yetkiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı kısa süre içerisinde yapması beklenilen ikincil mevzuat düzenlemeleri ile kafalardaki soru işaretlerini cevaplandıraktır.